هنگامی که نام واگن را می‌شنوید ممکن است فکر کنید کوچکترین واحد قطار است که کار چندانی را نمی‌توان با آن انجام داد. اما این تفکر اشتباه است چرا که واگن‌ها براساس طراحی و ساختمان خود انواع متنوعی از بارها را می‌توانند جا‌به‌جا کنند و برخی از آنها بسته به ساختار خود قابلیت تخلیه و بارگیری کالا را نیز دارند. برای آنکه سلامت و ایمنی بارها حفظ شود لازم است با توجه به حجم و ماهیتی که دارند با یکی از انواع واگن باری حمل شوند. شناخت واگنهای باری مختلف به شما کمک می‌کند تا هر یک از بارها را با واگن مخصوص همان بار حمل کنید. برای آشنایی با انواع گوناگون واگنهای مخصوص حمل بار از شما دعوت می‌کنیم تا در ادامه این مقاله همراه ما باشید. شما با مطالعه این مقاله و به خاطر سپردن اطلاعات آن برای حمل بار خود با انواعی از واگن‌ها دیگر دغدغه‌ای نخواهید داشت.
انواع واگن باری را بشناسید
معرفی و بررسی ویژگی‌های انواع واگن باری
۱- واگن مسقف؛ یکی از انواع واگن باری برای حمل کالاهای آسیب پذیر
واگنهای مسقف به گونه‌ای ساخته شده که درب‌های آن به‌طور کامل قفل و پلمپ می‌شود تا بارها از هر گونه آسیبی در امان بمانند. این نوع از واگن‌ها برای حمل کالاهای زیر مناسب هستند:
- بارهای فله‌ای مانند گندم و ذرت
- بارهای کیسه‌ای مانند موادغذایی، کود شیمیایی و کلیه کالاهای بسته‌بندی شده
- کالاهایی که در برابر نور خورشید، رطوبت و هوا آسیب می‌بینند.
طراحی و مشخصات واگن مسقف
واگنهای مسقف در دو مدل ۲ محوره و ۴ محوره طراحی و ساخته می‌شوند. تفاوت این دو مدل واگن در تعداد درب کشویی و هواکش است. در واگن ۲ محوره مسقف، یک درب کشویی و دو هواکش در دو طرف وجود دارد. در واگنهای ۴ محوره دو درب کشویی و دو هواکش در دو طرف آن تعبیه شده است تا بارگیری و تخلیه کالاهایی که حالت فله‌ای دارند، راحت‌تر انجام شود.
در طراحی واگنهای مسقف ۴ دریچه در قسمت طولی سقف و ۶ دریچه جانبی به چشم می‌خورد. این دریچه‌ها از طریق ضامن‌هایی ایمن و محکم به قسمت‌هایی مخصوص از واگن متصل شده‌اند. برای آنکه عامل بیرونی نتواند از محیط بیرون به واگن نفوذ پیدا کند، دریچه‌های سقفی را با نوار لاستیکی می‌پوشانند.
۲- واگن فله‌بر؛ یکی از انواع واگن باری با قابلیت تخلیه و حمل سریع
واگنهای فله‌بر برای حمل کالاهایی مانند زغال سنگ مناسب هستند. یکی از قابلیت‌های ویژه در این واگن‌ها این است که می‌توانند تخلیه و حمل غلات را از پایین انجام دهند.
۳- واگن مسطح؛ نوعی واگن باری مناسب بارهای سنگین وزن
واگنهای مسطح مدلی از انواع واگن باری و به صورت یک صفحه مسطح هستند که برای حمل کالاهای سنگین وزن مانند ماشین آلات، قطعات آهنی، تیر‌آهن، میلگرد و کانتینر به کار می‌روند.
واگنهای مسطح با نام پلتفرم نیز شناخته می‌شوند. ویژگی‌های دیگر این واگن‌ها عبارتست از
- برای حفظ ایمنی و مهار کردن بار، دارای ستو‌ن‌های فولادی هستند. این ستون‌ها قابلیت دوران به اندازه ۹۰ درجه را دارند تا در امتداد شاسی جانبی واگن قرار بگیرند.
- برای آنکه عبور وسایل نقلیه از واگنهای مسطح به واگنی دیگر آسانتر صورت بگیرد، این واگن‌ها مجهز به لبه‌‌هایی در دو قسمت انتهایی خود هستند. در زمان بارگیری این لبه‌ها بر روی تامپون خوابانده می‌شوند و وسایل نقلیه به آسانی عبور می‌کنند.
- بیشتری کاربرد واگن های مسطح برای حمل کانتینر می باشد.
- واگنهای مسطح در مدل‌های معمولی و عریض با ۲، ۴ و ۶ محور ساخته می‌شوند.
واگنهای مسطح با نام پلتفرم نیز شناخته می‌شوند. ویژگی‌های دیگر این واگن‌ها عبارتست از
- برای حفظ ایمنی و مهار کردن بار، دارای ستو‌ن‌های فولادی هستند. این ستون‌ها قابلیت دوران به اندازه ۹۰ درجه را دارند تا در امتداد شاسی جانبی واگن قرار بگیرند.
- برای آنکه عبور وسایل نقلیه از واگنهای مسطح به واگنی دیگر آسانتر صورت بگیرد، این واگن‌ها مجهز به لبه‌‌هایی در دو قسمت انتهایی خود هستند. در زمان بارگیری این لبه‌ها بر روی تامپون خوابانده می‌شوند و وسایل نقلیه به آسانی عبور می‌کنند.
- بیشتری کاربرد واگن های مسطح برای حمل کانتینر می باشد.
- واگنهای مسطح در مدل‌های معمولی و عریض با ۲، ۴ و ۶ محور ساخته می‌شوند.
واگنهای مسطح با نام پلتفرم نیز شناخته می‌شوند. ویژگی‌های دیگر این واگن‌ها عبارتست از
- برای حفظ ایمنی و مهار کردن بار، دارای ستو‌ن‌های فولادی هستند. این ستون‌ها قابلیت دوران به اندازه ۹۰ درجه را دارند تا در امتداد شاسی جانبی واگن قرار بگیرند.
- برای آنکه عبور وسایل نقلیه از واگنهای مسطح به واگنی دیگر آسانتر صورت بگیرد، این واگن‌ها مجهز به لبه‌‌هایی در دو قسمت انتهایی خود هستند. در زمان بارگیری این لبه‌ها بر روی تامپون خوابانده می‌شوند و وسایل نقلیه به آسانی عبور می‌کنند.
- بیشتری کاربرد واگن های مسطح برای حمل کانتینر می باشد.
- واگنهای مسطح در مدل‌های معمولی و عریض با ۲، ۴ و ۶ محور ساخته می‌شوند.
واگنهای مسطح با نام پلتفرم نیز شناخته می‌شوند. ویژگی‌های دیگر این واگن‌ها عبارتست از
- برای حفظ ایمنی و مهار کردن بار، دارای ستو‌ن‌های فولادی هستند. این ستون‌ها قابلیت دوران به اندازه ۹۰ درجه را دارند تا در امتداد شاسی جانبی واگن قرار بگیرند.
- برای آنکه عبور وسایل نقلیه از واگنهای مسطح به واگنی دیگر آسانتر صورت بگیرد، این واگن‌ها مجهز به لبه‌‌هایی در دو قسمت انتهایی خود هستند. در زمان بارگیری این لبه‌ها بر روی تامپون خوابانده می‌شوند و وسایل نقلیه به آسانی عبور می‌کنند.
- بیشتری کاربرد واگن های مسطح برای حمل کانتینر می باشد.
- واگنهای مسطح در مدل‌های معمولی و عریض با ۲، ۴ و ۶ محور ساخته می‌شوند.
واگنهای مسطح با نام پلتفرم نیز شناخته می‌شوند. ویژگی‌های دیگر این واگن‌ها عبارتست از
- برای حفظ ایمنی و مهار کردن بار، دارای ستو‌ن‌های فولادی هستند. این ستون‌ها قابلیت دوران به اندازه ۹۰ درجه را دارند تا در امتداد شاسی جانبی واگن قرار بگیرند.
- برای آنکه عبور وسایل نقلیه از واگنهای مسطح به واگنی دیگر آسانتر صورت بگیرد، این واگن‌ها مجهز به لبه‌‌هایی در دو قسمت انتهایی خود هستند. در زمان بارگیری این لبه‌ها بر روی تامپون خوابانده می‌شوند و وسایل نقلیه به آسانی عبور می‌کنند.
- بیشتری کاربرد واگن های مسطح برای حمل کانتینر می باشد.
- واگنهای مسطح در مدل‌های معمولی و عریض با ۲، ۴ و ۶ محور ساخته می‌شوند.
واگنهای مسطح با نام پلتفرم نیز شناخته می‌شوند. ویژگی‌های دیگر این واگن‌ها عبارتست از
- برای حفظ ایمنی و مهار کردن بار، دارای ستو‌ن‌های فولادی هستند. این ستون‌ها قابلیت دوران به اندازه ۹۰ درجه را دارند تا در امتداد شاسی جانبی واگن قرار بگیرند.
- برای آنکه عبور وسایل نقلیه از واگنهای مسطح به واگنی دیگر آسانتر صورت بگیرد، این واگن‌ها مجهز به لبه‌‌هایی در دو قسمت انتهایی خود هستند. در زمان بارگیری این لبه‌ها بر روی تامپون خوابانده می‌شوند و وسایل نقلیه به آسانی عبور می‌کنند.
- بیشتری کاربرد واگن های مسطح برای حمل کانتینر می باشد.
- واگنهای مسطح در مدل‌های معمولی و عریض با ۲، ۴ و ۶ محور ساخته می‌شوند.
واگنهای مسطح با نام پلتفرم نیز شناخته می‌شوند. ویژگی‌های دیگر این واگن‌ها عبارتست از
- برای حفظ ایمنی و مهار کردن بار، دارای ستو‌ن‌های فولادی هستند. این ستون‌ها قابلیت دوران به اندازه ۹۰ درجه را دارند تا در امتداد شاسی جانبی واگن قرار بگیرند.
- برای آنکه عبور وسایل نقلیه از واگنهای مسطح به واگنی دیگر آسانتر صورت بگیرد، این واگن‌ها مجهز به لبه‌‌هایی در دو قسمت انتهایی خود هستند. در زمان بارگیری این لبه‌ها بر روی تامپون خوابانده می‌شوند و وسایل نقلیه به آسانی عبور می‌کنند.
- بیشتری کاربرد واگن های مسطح برای حمل کانتینر می باشد.
- واگنهای مسطح در مدل‌های معمولی و عریض با ۲، ۴ و ۶ محور ساخته می‌شوند.
واگن کمرشکن؛ یکی از انواع واگنهای مسطح
یکی از انواع واگنهای باری مسطح به نام کمرشکن معروف است و برای حمل کالاهایی به کار می‌رود که وزن و ارتفاع زیادی دارند. تعداد واگنهای کمرشکن موجود در ایران ۵ عدد است.
۴- واگن یخچال‌دار؛ بهترین واگن باری برای حمل کالاهای فاسدشدنی
واگنهای یخچال دار در مدل‌های ۲ و ۴ محوره به یک سردخانه مجهز هستند تا حمل کالاهای فاسدشدنی مانند موادغذایی را انجام دهد. در واگنهای یخچال‌دار قطعه‌ای به نام کمپرسور خنک‌کننده وجود دارد که به موتور و گاز سرد‌کننده آمونیاک متصل می‌شود و وظیفه خنک کردن واگن را بر عهده دارد. بارگیری کالاها در محفظه‌هایی از واگن یخچال‌دار صورت می‌گیرد که دمای آنها بین منفی ۲۰ تا مثبت ۴ درجه است. در واگنهای دارای یخچال عایق‌بندی به وسیله مواد زیر انجام می‌شود:
- پشم شیشه
- ورق‌های آکوستیک
- چوب پنبه مصنوعی
- ورق‌های سربی
- ورق‌های ضد‌زنگ فولادی
درب‌های جانبی واگن یخچال‌دار با زواره‌های پلاستیکی پوشانده شده‌اند و به‌طور کامل بسته می‌شوند تا هوای گرم به داخل واگن نفوذ نکند.
۵- واگن مخزن‌دار؛ امن‌ترین واگن برای حمل مایعات، مواد نفتی و روغنی
واگن مخزن‌دار یکی از انواع واگن باری با تانکر استوانه‌ای شکل است و از نظر ظاهری شباهت بسیاری به کانتینرهای مخزن‌دار دارد. ضخامت استوانه در واگنهای مخزن‌دار بین ۸ تا ۱۲ میلی‌متر و از جنس ورق‌های فولادی است.
واگن مخزن‌دار حمل مواد حساسی مانند مایعات، مواد نفتی و روغنی را انجام می‌دهد و حداکثر ظرفیت آنها برای بارگیری ۵۶ تن است. این مواد حساس به واسطه وجود یکسری از موج‌گیرها در واگنهای مخزن‌دار، از آسیب‌های احتمالی محفوظ می‌مانند.
ساختار و مشخصات واگن مخزن دار
در ساختار واگنهای مخزن‌دار در بخش بالایی آن درهای بزرگ و دایره شکل با درپوش محکم جهت ورود تعمیرکاران تعبیه شده است. در کنار این درب اصلی درب دیگری وجود دارد که دارای دریچه شیر تخلیه گاز و مایعات است. درها و شیر تخلیه در واگن مخزن‌دار کامل پلمپ می‌شوند و امنیت در آنها بالاست. دو سوپاپ در جدار واگن مخزن‌دار دیده می‌شود که یکی از سوپاپ‌ها تخلیه گاز داخل مخزن را انجام می‌دهد و سوپاپ دیگر هواگیری می‌کند. واگنهای مخزن‌دار همانند دیگر واگن‌ها در دو مدل ۲ و ۴ محوره ساخته می‌شوند.
۶- واگن لبه‌بلند و مشخصات این واگن باری با ظرفیت بارگیری ۵۷ تن
حمل کالاهای با وزن کم و حجم بالا مانند مواد معدنی و کالاهای صنعتی از طریق واگنهای لبه‌بلند انجام می‌شود. واگنهای لبه‌بلند در مدل‌های ۲ ،۴ و ۶ محوره ساخته می‌شوند که مدل ۴ محوره آن تا میزان ۵۷ تن قابلیت بارگیری دارد. برخی از واگنهای لبه بلند دارای دریچه تحتانی و جانبی هستند و برخی دیگر ممکن است فاقد دریچه باشند. این دریچه‌ها در کف واگن عمل تخلیه بار را انجام می‌دهند.
در انتهای هر طرف واگنهای لبه بلند، لبه بلندی وجود دارد که از طریق لولا به کف واگن متصل می‌شوند. برای آنکه تخلیه بار راحت‌تر صورت بگیرد، این لبه‌های بلند باید به سمت پایین متمایل شوند.
۷- واگن لبه کوتاه
واگنهای لبه کوتاه ارتفاعی بین ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتر دارند و در دو مدل ۲ و ۴ محوره ساخته می‌شوند. این واگن‌ها برای حمل کالاهای زیر به کار می‌روند:
- محصولات ساختمانی
- آهن‌آلات
- ماشین آلات
- کالاهای سنگین وزن
- کانتینر
حداکثر ظرفیت بارگیری در واگنهای لبه کوتاه ۵۶ تن است. در حالتی که لبه‌های جانبی در واگنهای لبه کوتاه به صورت عمود به خط آهن باز شوند، این واگن‌ها به عنوان واگن مسطح نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
۸- واگن شن‌کش؛ نوعی از واگن لبه‌بلند با کاربرد متفاوت
موادی مانند شن، زغال سنگ، سنگ آهک و مواد معدنی با واگن شن‌کش حمل می‌شوند. این واگن‌ها در واقع انواعی از واگن باری لبه بلند هستند که کاربرد متفاوتی دارند. تخلیه بار در واگنهای شن‌کش از طریق دریچه‌های تحتانی و سپرهای فلزی مخصوص به صورت مستقیم صورت می‌گیرد. واگنهای شن‌کش در دو مدل ۲ و ۴ محوره ساخته می‌شوند. در کف این واگن‌ها در قسمت محور طولی آن تعدادی دریچه تخلیه تعبیه شده است.
۹- واگن حمل خودرو
واگنهای حمل خودرو در دو مدل مسقف و رو‌باز طراحی می‌شوند. اگر این واگن‌ها از نوع رو‌باز باشند، طول آنها ۲۵ متر است و قابلیت بارگیری ۱۲ تا ۱۵خودرو را دارند. واگنهای حمل خودرو برای حمل خودروهای سواری و وانت‌های باری سبک به کار می‌روند.
10- Hopper
در ساختار واگنهای Hopper برای حفاظت از کالاها در برابر آب و هوا قیف‌های سر‌پوشیده به کار رفته است. این واگن‌ها برای حمل بارهای فله‌ای مانند کود و سیمان به کار می‌روند.